0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Almanya’da seçimleri kazanan CDU lideri Friedrich Merz’in başbakanlığını üstlenmesi halinde Almanya- Türkiye alakalarını neler bekliyor? Merz’in Avrupa için ilan ettiği “stratejik özerklik” maksadı Türkiye için ne manaya geliyor?

Almanya’nın müstakbel başbakanı, Hristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) lideri Friedrich Merz’in ilk ziyaret edeceği ülkeler ortasında Türkiye’nin de yer alması bekleniyor.

BBC Türkçe’ye konuşan Almanya’nın eski Ankara Büyükelçisi Dr. Eckart Cuntz, “Merz, başbakanlık vazifesini üstlendikten sonra gecikmeksizin bu ziyareti yapacaktır” derken, bunun için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Merz’i seçimleri kazanmasından dolayı tebrik ederek Türkiye’ye davet etmesinin büyük değer taşıdığını söyledi.

23 Şubat’taki erken genel seçimleri kazanan ve Toplumsal Demokratlarla (SPD) kurmak için görüşmeleri başlatan Merz, pek çok Avrupalı başkanla gayri resmi temaslarına başladı bile.

Çarşamba akşamı Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile özel bir akşam yemeği için Paris’e giden Merz’in, başbakanlığı üstlenene kadar yürüttüğü bu gayri resmi temaslarına Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da dahil edip etmeyeceğini önümüzdeki günler gösterecek.

Merz’in Avrupalı önderlerle yürüttüğü görüşmelerin odağında “acil dış siyaset önceliği” yer alıyor ve bu önceliği Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor.

Merz’in ‘mutlak önceliğinde’ Türkiye’ye yer var mı?

Koyu bir transatlantikçi olarak tanınan Friedrich Merz, seçim akşamı katıldığı televizyon programında korkulu bir ses tonuyla NATO’nun varlığını mevcut haliyle sürdürmesinin artık sıkıntı göründüğünü söyledi.

“Bir gün bir televizyon programında bunu söylemek zorunda kalacağımı hiç düşünmemiştim” diyen Merz, “Benim için artık mutlak öncelik, adım adım gerçek manada ABD’den bağımsızlığa ulaşabilmemiz için Avrupa’yı olabildiğince süratli bir halde güçlendirmek olacaktır” diye konuştu.

Trump’ın, Avrupa güvenliğinin ana omurgasını oluşturan NATO’daki taahhütlerinden geri adım atması, Berlin’de alarm zillerinin çalmasına yol açtı.

Emekli büyükelçi Cuntz, “Trump idaresi yakaladığı her fırsatı kullanarak çıkarlarımızı ve kıymetlerimizi ihlal ediyor. İşte bu da bizim Avrupa olarak kendi savunmamızı sağlayabilecek yetkinlikleri kazanmamızın ve bugüne kadar kâfi ölçüde işbirliği yapmadığımız Türkiye üzere ülkelerle işbirliğini güçlendirmemizin ehemmiyetini daha da artırıyor” diye konuştu.

CDU lideri Merz de seçim kampanyası boyunca Türkiye’nin bölgesindeki stratejik ehemmiyetinin arttığını, Ankara ile dış siyaset, güvenlik ve iktisat alanında işbirliğini güçlendirmeyi hedeflediklerini söyledi. Avrupa ülkelerine de Türkiye ile işbirliğini geliştirme daveti yaptı.

‘Türkiye’nin de Avrupa’ya gereksinimi arttı’

Berlin merkezli Siyaset ve Bilim Vakfı (SWP) bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi (CATS) uzmanlarından Dr. Sinem Adar ise Trump’ın son ataklarının aslında yalnızca Avrupa’nın Türkiye’ye değil birebir vakitte Türkiye’nin de Avrupa’ya muhtaçlığını artırdığı görüşünde.

Adar’a nazaran NATO’nun geleceğinin sorgulanıyor olması yalnızca Avrupa ülkelerini değil Türkiye’yi de savunma ve güvenlik siyasetleri bağlamında yeni sınamalarla karşı karşıya getiriyor.

Avrupa başşehirlerinde, ABD’siz bir Avrupa’da nükleer caydırılıcığın nasıl tesis edilebileceğine dair görüşmeler başladı bile.

İngiltere ve Fransa’nın nükleer caydırıcılık şemsiyesi oluşturabileceği, hatta ABD’nin askerlerini çekmesi halinde Fransız nükleer silahlı savaş uçaklarının Almanya’ya konuşlandırılabileceği lisana getiriliyor.

NATO’nun sağladığı nükleer caydırıcılık, Türkiye’nin savunmasında da, bilhassa nükleer güç Rusya bağlamında, değerli bir tartıya sahip. Bunu kaybetme ihtimali Ankara’yı Avrupa’ya yakınlaştıran değerli bir etken olarak görülüyor.

Kurumsal işbirliği neden geliştirilemiyor?

Sinem Adar, Ukrayna konusunda yaşanan gelişmelerin Türkiye’nin Avrupa’nın güvenliğinin tekrar inşasındaki mümkün rolüne dair tartışmaları beraberinde getirdiğini söylerken, “Bu da aslında şaşırtmıyor” dedi.

Trump idaresinin Ukrayna konusunda Avrupa’ya yönelik “artık kendi güvenliğinin sorumluluğunu üstlenmelisin” bildirilerinin bir tasa ve panik hali yarattığına dikkat çeken Adar, bilhassa Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantilerinin Avrupa’yı önemli sınamalarla karşı karşıya getirebileceğini aktardı.

“Türkiye NATO’nun ikinci büyük ordusu ve coğrafik pozisyonu itibariyle de Avrupa güvenliği için stratejik kıymette bir aktör. Trump idaresinin öngörülemezliği ve Avrupa’ya dair dostça olmayan tavrı, Türkiye’nin Avrupa güvenliğinin yine inşasındaki beklenen rolüne dair bir tartışmayı zarurî kılıyor.”

Ancak Adar, son 10 senede AB-Ankara bağlarında yaşanan inanç erozyonun, Türkiye ile kurumsal bir işbirliğini zorlaştırdığına işaret ediyor:

“AB ile Türkiye ortasındaki inanç erozyonu hala giderilebilmiş değil. Hala Türkiye’nin dış siyasetine dair bir sorgulama mevcut. Birtakım AB üyesi ülkeler nezdinde, Türkiye’ye dair tehdit algısı epeyce yüksek. Üstelik Türkiye’de derinleşen otoriter pratikler ve baskı, AB ve Türkiye’yi prensipler bağlamında da birbirinden ayrıştırıyor.”

‘Avrupa at gözlüklerini çıkarmalı’

Emekli büyükelçi Eckart Cuntz, Avrupa’nın kendi savunmasını güçlendirmek ve global siyasette daha değerli bir rol üstlenmek için Türkiye’nin stratejik görüşmelere, bilhassa de Avrupa önderlerinin Ukrayna toplantılarına davet edilmesi gerektiği söyleyerek, “Artık at gözlükleri çıkarılmalı” dedi.

Cuntz, “Mesele yalnızca Ukrayna ile sonlu değil. Türkiye, Almanya ve Avrupa için değer taşıyan Suriye ve Gazze üzere hususlarda da değerli bir yüke sahip aktör” diye konuştu.

Türk-Alman stratejik işbirliği ivme kazanıyor

Almanya esasen son devirde savunma alanında Türkiye ile işbirliğini güçlendirmeye dönük adımlara sürat verdi.

Almanya’nın Eurofighter satışına ait görüşmelerin başlatılması için yeşil ışık yakması, yeniden Almanya’nın kurulmasına liderlik ettiği Avrupa Gökyüzü Kalkanı Teşebbüsü’ne (ESSI) Türkiye’nin de kabul edilmesi, AB’nin yerli savunma endüstrisini savaşa hazır hale getirme planlarında Türk savunma sanayi şirketlerine kapı aralanması, bu adımlardan yalnızca kimileri.

Şubat ayı başında, Almanya ile Türkiye ortasında Avrupa’nın 155 milimetrelik top mermisi tedarikini teminat altına alınmasını sağlamak için stratejik ehemmiyete sahip bir adım daha atıldı.

Türk savunma şirketi Repkon, Almanya’da bir patlayıcı dolum tesisi kurmak üzere bir Alman üretici ile muahede imzaladı. Alman ordusu Bundeswehr’in topçu mühimmatına olan talebinin karşılanması hedefleniyor.

Almanya birebir vakitte Türkiye ile ikili ekonomik ve ticari bağlantılarını de güçlendiriyor, Gümrük Birliği’nin modernizasyonu için AB’de teşebbüslerde bulunuyor.

Dr. Eckart Cuntz’a nazaran, “Türkiye’nin Ruslara ve ABD’lilere terk edilmemesi için bu işbirliği kıymet taşıyor. Ancak Türkiye’nin de yapan inisiyatifler alması, ABD ile Rusya ortasında savrulmaması gerekiyor. Ankara, Avrupa ile işbirliğini güçlendirme niyetinde samimi olduğunu açıkça göstermeli”.

Erdoğan’ın seçim sonrası açıklaması ‘not edildi’

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Pazartesi günü kabine toplantısı sonrasında “son seçimler” tabiriyle Almanya seçimlerine işaret etmesi, “liberal demokratlar” diyerek dolaylı tabirlerle yeni Alman hükümetini kurması beklenen Hristiyan Demokratlar ve Toplumsal Demokratlara tenkitler yöneltmesi, Berlin’de çok da olumlu karşılanmadı.

Erdoğan’ın açıklamasında Merz’i seçimleri kazanmış olmasından dolayı tebrik etmek yerine çok sağcı hareketlerin Avrupa’da siyasetin belirleyeci aktörleri haline geldiğini, liberal demokrasinin darboğaza girdiğini, eski gücünü yitirdiğini, insanlara inanç vermekte yetersiz kaldığını söylemesi, Berlin’de “işbirliğini güçlendirme uğraşlarına katkı sağlamayan söylem” olarak değerlendirildi.

BBC Türkçe’ye konuşan Alman yetkililer, Erdoğan’ın bu açıklamasının “not edildiğine” dikkat çektiler.

Bununla birlikte Merz başbakanlığındaki yeni hükümetin, tıpkı SPD lideri Scholz’un başbakanlığında olduğu üzere, Ankara ile kamuoyu önünde kelam düellolarından, megafon diplomasisinden kaçınacağı belirtiliyor.

Yeni devirde Türkiye-Almanya münasebetlerinde öncelikler ne?

Türkiye, Avrupa’ya sistemsiz göçün önlenmesinde kilit bir rol oynuyor. Ankara’nın göçü Avrupa’ya karşı araçsallaştırarak çok sağcı AfD’yi daha da güçlendirebilecek atılımlara girişmesini önlemek, Merz için de bir öncelik olmaya devam edecek.

Ayrıca Türkiye’nin son yıllarda dış siyasetinde AB tarafından “agresif” olarak nitelendirilen ataklarından geri adım atmış olması, son olarak da Suriye dahil bölge siyasetlerinde Berlin ile istişareye açık bir tavır sergilemesi, olumlu olarak bedellendiriliyor.

Ancak hem SPD hem CDU/CSU’lu siyasetçiler, yakın bir gelecekte Türkiye ile AB üyelik müzakerelerin yine canlandırılmasına ihtimal vermiyor.

Alman hükümeti Ankara ile işbirliğine odaklanmak istese de, Türkiye’de otoriterleşme eğiliminin artması halinde bunun Almanya’da reaksiyona yol açarak kamuoyu baskısını artıracağına, işbirliğini geliştirme eforlarının da bir hududu olabileceğine dikkat çekiliyor.