Dışişleri Bakanı Fidan, Trump’ın Gazze planını “akıl tutulması” olarak nitelendirdi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Lideri Donald Trump'ın Gazze planını "akıl tutulması" olarak nitelendirerek, "Bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir ABD, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı. Bu, akıl tutulması" dedi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katar merkezli Al Jazeera Arabic'te gazeteci Ali el-Zafiri'nin sunduğu Al-Muqabalah (Söyleşi) programına röportaj verdi. Bakan Fidan, programda Türk dış siyaseti, Orta Doğu'daki son gelişmeler, İsrail'in Suriye'nin güneyindeki aksiyonları, Gazze'deki ateşkesin durumu, Ukrayna'ya ait müzakereler ve Sudan'daki iç savaş dahil birçok aktüel mevzuda açıklamalarda bulundu.

"Müslüman ülkelerin birbirleriyle bir hasımlık bağlantısı içerisinde olmasını gerçek bulmuyoruz"

Türk dış siyaseti ve Türkiye'nin etraf ülkelere yönelik yaklaşımına ait bir soruya yanıtında Bakan Fidan, "22 yıldır Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde bir AK Parti idaresi var Türkiye'de. Cumhurbaşkanımızın nitekim çok güçlü bir liderliği var. Muhakkak devirlerde bölgesel değişikliklere, milletlerarası değişimlere paralel olarak farklı siyasetleri gündeme getirdiğimiz oldu. Ama temel prestijiyle bizim siyaset tercihlerimiz, sistemimiz daima tıpkı. Birincisi bizim görmek istediğimiz, bölge ülkelerinin kendi problemlerine kendi sahip çıkması. Biz bölge ülkeleri olarak büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölge problemlerimizi kendimizin çözmesi. Yoksa dışarıdan bölgeye hegemon geldi mi, geldiği vakit bu büyük bir maliyet üretiyor. Birden fazla vakit da geldiği vakitle gittiği vakit ortasında büyük bir fark oluyor. Genelde gittiği vakit sorunlar daha çok oluyor. Hasebiyle artık bölge ülkelerinin büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölgelerinin problemlerini çözmesi lazım. İkincisi, bölgesel sahiplenmenin dışında, kazan-kazan siyaseti. Cumhurbaşkanımız da bunu çok sık vurgular. Artık yalnızca kendi menfaatinizi düşünmeniz yanlışsız olmaz. Komşularınızın, öteki ülkelerin de menfaatini düşünmeniz lazım ve herkesin menfaatini dikkate alan bir siyaset üretmeniz lazım. İkinci şiarımız bu. Üçüncüsü, biz bölge ülkelerinin, Müslüman ülkelerin birbirleriyle açıkçası bir hasımlık bağı içerisinde olmasını yanlışsız bulmuyoruz. Yani bizim bölgemizin tıpkı Avrupa Birliği üzere, tıpkı öteki memleketler arası platformlarda olduğu üzere kendi içinde dayanışma sergileyebilmesi, çağdaş zamanlardaki ekonomik problemlerini, kalkınma meselelerini, güvenlik meselelerini halledebiliyor olması gerekiyor ve bu istikamette dış siyasetimizi ilerletiyoruz açıkçası" dedi.

"Öncelik, savaşların durması"

Türk dış siyasetinin önceliklerine ait bir soruya Bakan Fidan, "Şu anda geldiğimiz noktada Türk dış siyasetinin bir numaralı önceliği bölgemizdeki yani Orta Doğu, Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz, Akdeniz olmak üzere Ege de dahil çatışmaların yatışması, savaşların durması, istikrarsızlık ortamının ortadan kalkması. Bu olduğu vakit ekonomik kalkınma ve halka temel hizmetleri götürmek daha kolay olur" biçiminde karşılık verdi.

"Maalesef hala mezhepçiliği öldüremedik"

Orta Doğu'daki sorunun ne olduğuna ait soru üzerine Fidan, "Temel noktalarına baktığımız vakit olağan bir tarihî geçmiş var. İkincisi, bölge ülkelerinin natürel ulus devlet olma yaşları biraz daha erken. Yani Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ulus devlet hüviyetini kazanmış olan devletler var, ondan biraz daha evvel olanlar var. Artık hem bu devletler içerisindeki dengelerin, sistemin oturması hem de bunların birbirleriyle olan tarihi problemlerini halledip çağdaş birer aktör olarak birbirleriyle bağlantı geliştirmesi biraz vakit aldı. Temel prestijiyle ben bugün geldiğimiz noktada bölge ülkelerinin gerek Körfez olsun gerek Ürdün, Mısır, Türkiye, İran, Irak, Suriye çok büyük bir işbirliği potansiyeli olduğunu düşünüyorum. Herkes birbiriyle çatışarak, hegemonla işbirliği yaparak nereye kadar gidilebileceğini, gidilemeyeceğini açıkçası gördü. Artık bizim bir ortaya gelip daima bir arada kendi problemlerimizi çözüp, kendi bölgemizde birbirimizden emin olduğumuz bir platformu oluşturmamız lazım. Şu anda bölgede açık kalan birkaç tane sorun alanı var doğal ki. Bunların başında bilhassa İsrail yayılmacılığının oluşturduğu büyük bir sorun geliyor. Bölge ülkeleri büyük bir kriz altında. İkincisi hala maalesef bölgemizde mezhepçiliği öldüremedik. Yani mezhepçilik, Sünni-Şii bölünmesi hala İslam dünyasının kalbinde, bölgemizde büyük bir sorun olarak devam ediyor. Bu tarihi fenomenin, günümüzde ulus devlet olmuş Arap ve Müslüman ülkelerin dış siyasetlerinde tercih ögesi oluyor olması aslında bizim biraz kusurumuz. Yani bizim bu vakitlerde 21. yüzyılın Müslümanları olarak bu sorunu aşmış olmamız gerekiyordu lakin hala aşılamadı" dedi.

"Herkesin ulusal iradesine hürmet gösteren bir dış siyaset izliyoruz"

Bölgedeki üç büyük aktörün Türkiye, İsrail ve İran olduğu ve bölgenin bu üç ülke tarafından şekillendirildiği istikametindeki savları pahalandıran Fidan, "Ben bu önermeye çok fazla katılmıyorum açıkçası. Yani Türkiye'nin, hangi aktörün bölgeye ne kadar, hangi tipten tesir ettiğine bakmak lazım. Biz mümkün olduğunca öteki aktörlerin de hallerini kıymetlendirerek, şunu söylemek istiyorum. Yapan, diğerinin güvenliğini tehdit etmeyen, herkesin toprak bütünlüğüne saygılı, ekonomik kalkınmayı amaç alan, herkesin ulusal iradesine hürmet gösteren bir dış siyaset izliyoruz. Artık burada, öbür taraftan Soğuk Savaş devrinden itibaren bölgede karar süren terör örgütleri, bilhassa PKK'nın varlığı da maalesef bir realite. Buna karşı yürüttüğümüz bir çaba var. Irak'ta işgalden itibaren kalan bir ortam var. Suriye'de iç savaştan itibaren kalan bir ortam var. Artık bunların hepsini hesaba katarak bir adım atmak gerekiyor. Lakin günün sonunda bizim maksadımız çatışmaların azaldığı, terörizmin olmadığı, herkesin toprak bütünlüğünün sağlandığı, Filistinlilerin devlet sahibi olduğu bir bölge görmek" dedi.

"Gel iki devletli tahlili kabul et"

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Suriye'nin güneyine ait açıklamaları konusundaki soru üzerine Fidan, "Şimdi bu açıklamalar son derece şanssız açıklamalar. Aslında, Netanyahu hükümetinin baştan beri yürüttüğü siyasetle örtüşen açıklamalar. Netanyahu hükümeti İsrail'in güvenliğini iki devletli tahlilde değil de İsrail'in bölgede yaygınlaşmasıyla, yayılmacılığıyla görüyor maalesef. Biz ona söylüyoruz, Müslüman ülkeler olarak, Arap ülkeleri olarak daima birlikte diyoruz ki şu anda vakit bu vakit. Gel iki devletli tahlili kabul et. Hem Arap ülkeleriyle hem öbür Müslüman ülkelerle barışını yap. Sen de güvenliğini hisset, öbürleri de. Ancak, Filistinlilere devlet vermeyi bırakın, Filistin topraklarını ilhak edip onun da ötesinde Lübnan'ı, Suriye'yi işgal etmeye yönelik planları olduğunu görüyoruz. ve bütün bunları yaparken de açıkçası İsrail'in güvenliği ismi altında yapıyor. Bununla da kalmıyor, Mısır'ın, Ürdün'ün ve hatta buranın ötesindeki öteki Arap ülkelerinin, potansiyel tehdit gördüğü bütün ülkelerin savunma, güvenlik ve siyaset hususlarına, iktisat bahislerine çok yakından bakıyor. Bunların mümkün olduğunca bastırılması, ileriye gitmemesi, aşikâr yetenekleri elde etmemesi konusunda da hassasiyet gösteriyor. Bu dengeyi siz ilanihaye götüremezsiniz. Sonsuza kadar bunu yapamazsınız. Artık ABD size yardım ediyor bu bahiste, bu yanlış siyaset konusunda lakin bu siyaset sürdürülebilir siyaset değil. Onun yerine, gelin Arap ülkeleri hazır, Türkiye hazır, iki devletli tahlille siz hem kendinizi rahat hissedin, inançta hissedin hem de bölge rahat olsun. Bu cinsten işgal hareketleri, bu çeşit geniş işgal siyasetleri, denetim altına alma siyasetleri çok tehlikeli sonuçlar üretir" dedi.

"Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanması olağanüstü önemli"

Suriye'nin güneyinde oluşturulabilecek bir güvenlik düzeneğine ait hususun İsrail ve Suriyeli yetkililerle görüşülüp görüşülmediğine ait bir soruya Fidan, "İsrail'le bu çeşitten hususları görüşmedik. Zati Suriye şu anda kendi ulusal birliğini, bütünlüğünü sağlama yolunda adım atıyor. Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanması olağanüstü değerli. Bu bahiste Arap Birliği'ne, İslam İşbirliği Teşkilatı'na, Birleşmiş Milletler'e büyük vazifeler düşüyor. Daima birlikte biz bu bahiste hassasiyetimizi gösteriyoruz. Suriye'nin toprak bütünlüğünün ilhak edilmesi, bir tarafta PKK, güneyde İsrail müdahalesi kabul edilebilir bir müdahale değil. Bu, bölgeye daha büyük bir istikrarsızlık getirir" biçiminde yanıt verdi.

"İsrail işgaline müsaade vereceklerini düşünmüyorum"

İsrail'in Suriye'nin güneyindeki varlığının devam etmesi yahut ilerlemesi halinde ne olacağı istikametindeki soruya karşılığında Fidan, "Suriye halkı çok yürekli bir halk. Kendi özgürlükleri için, onurları için, son 15 yılda gördük, ne kadar büyük fedakarlıklar yaptılar. Milyonlarca insan yerinden edildi, yüz binlerce insan şehit oldu. Bunların kendi vatanına kim göz dikerse diksin, ben Suriye milletinin aziz bir millet, tarihte olduğu üzere bugün de bu işgale, başta PKK işgali olmak üzere, İsrail işgali olmak üzere, müsaade vereceklerini düşünmüyorum. 20 milyondan fazla Suriyeli var. Bunların hepsi vatansever evlatlar. Niçin bunlar gidip diğerinin memleketini işgal etmiyorlar da diğerleri gelip bunların memleketini işgal ediyor?" dedi.

Lavrov görüşmesi

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile dün gerçekleştirilen görüşmede konuşulanlara ait soru üzerine Bakan Fidan, "Suriye ile ilgili şu anda biliyorsunuz Suriye ile Rusya'nın bir mazisi var. Temel prestijiyle bu maziye dayanarak geliştirilmiş evvelce bağlar var, toplumsal münasebetler, ekonomik bağlar, Esad devrinde gelişen güvenlik bağları. Artık yeni devirde başta oradaki Rus askeri üsleri olmak üzere başka ekonomik hususlar vesaire. Bunlarla nereye gidilir, ne olabilir, ne yapılmalı, bunlar üzerinde görüşmeler oldu" dedi.

"Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareler görüyoruz"

Lavrov ile görüşmede Rusya ve ABD ortasındaki müzakereler ve Ukrayna'daki savaş hususlarının gündeme gelip gelmediği istikametindeki soruya Fidan, "Bunları da görüştük. Riyad'da yaptıkları görüşmelerle ilgili bilgiler verdiler. Biz bu bilgileri ABD'li dostlarımızdan da açıkçası almıştık. Bilhassa, Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareleri görüyoruz. Burada taraflar hangi kaideler altında, nasıl ateşkese gidecekler, ne olacak, şu anda bütün bunlar tartışılıyor. Bizim gördüğümüz, şu anda ABD tarafı bir temsilci atayacak, sonra Ruslar bir temsilci atayacaklar. Her iki tarafta da siyasi irade oluşmuş durumda. Biliyorsunuz Sayın Başkan Trump, Başkan Putin, iki taraf da artık konuşalım, bu sıkıntıyı çözelim konusunda bir irade oluşturdular. Artık bunlar konuşmaya başlıyorlar. Bir konuşmanın düzeneğini birinci evvel kuruyorlar. Öteki taraftan, Kellogg'la bir arada devam eden, hem Ukraynalılarla hem de Avrupalılarla yürütülen bir müzakere süreci var. Benim anladığım, bütün bu bilgileri ABD'liler toplayıp daha sonra bir yol haritası üzerinde çalışacaklar. Bunları taraflara teklif edecekler. Bu haritaya kesinlikle tarafların, hem Rus tarafı olsun, hem Ukrayna tarafının olsun, Avrupalıların olsun herkesin bir değişiklik talebi, teklifi olacak. Önümüzdeki birkaç ayın ben bu açıdan çok süratli ve ağır geçeceğini düşünüyorum, Ukrayna savaşını durdurma adına" dedi.

"Avrupa, muazzam bir güvenlik krizi içine giriyor"

El-Zafiri'nin ABD'nin Ukrayna'daki savaşa ait olarak direkt Rusya ile bağlantıya geçmenin Avrupa'yı rahatsız ettiği istikametindeki yorumunu kıymetlendiren Fidan, "Avrupa temel prestijiyle ABD'yle bir arada yola çıkarak Ukrayna'da bir askeri plan geliştirmişti. Artık, ABD'nin olmadığı bir denklemde Avrupa'nın seferber ettiği, hem siyasi hem askeri, bütün sistem ve kapasite aniden boşta kalıyor. Sonuçta ABD denklemden çıkınca Rusya'yla baş başa kalan bir Avrupa görüyoruz. Bu olağan Avrupa güvenliğinin temellerinin sarsılması demek. Zira ABD'lilerle oluşturdukları bir güvenlik ittifakı var. Avrupa'ya biliyorsunuz ABD'nin sağladığı güvenlik şemsiyesinin altında kurulan bir Avrupa Birliği var, Avrupa demokrasileri var, Avrupa iktisadı var. Bütün bunun olmadığı bir dünyada Avrupalılar muazzam bir güvenlik krizi içerisine giriyorlar ve bunu da şu anda tartıştıklarını görüyoruz. Artık, Ukrayna problemindeki ABD durumu, Sayın Trump'ın ilk başta ortaya koyduğu durum, 'Ruslarla münasebetleri normalleştirmeliyiz, savaşı durdurmalıyız, milyonlarca insanın vefatı artık son bulmalı' konumu bu noktada çok farklı bir bildiri gönderiyor Avrupa'ya. Artık, Avrupalıların, bu Almanya'daki seçimden sonra da gördük, kazanan önder Sayın Merz de söyledi. Artık yaza kadar belki Avrupa Birliği yahut Avrupa ülkeleri, öbür bir güvenlik yapısı içerisinde kendilerini bulmak isteyebilirler, NATO'nun dışında" dedi.

"Hala resmi olarak görüşümüz Avrupa Birliği üyeliği"

Bu süreçte Avrupa'nın tekrar Türkiye'ye muhtaç bir pozisyona gelmiş göründüğü ve Türkiye'nin AB'ye üyeliği konusunun tekrar gündeme gelip gelmeyeceği istikametindeki soruya karşılık veren Fidan, "Avrupa Birliği'ne ait, Türkiye'nin, dün Cumhurbaşkanımız kabine sonrasında da söz etti, bizim hala resmi olarak görüşümüz Avrupa Birliği üyeliğidir. Bu husustaki perspektifimiz siyasi irade tarafından değiştirilmedi. Lakin Avrupalıların biliyorsunuz kimlik siyasetlerinden ötürü Türkiye'yi içine almama üzere bir konusu var. Artık yeni periyotta, yeni kurallar altında bunu tekrar gözden geçirirler mi? Umarım geçirirler" dedi.

Türkiye'nin AB'ye katılma gereksiniminin yıllar içinde değişip değişmediğine ait soru üzerine Fidan, "Şöyle, kurallar size kendi kendinize yetmeyi, farklı kapasiteleri geliştirmeyi, farklı ittifaklar oluşturmayı öğretiyor. Yani biz 2007'de, 2008'de bağlar tepedeyken, ( Fransa'nın eski Cumhurbaşkanı) Sarkozy'den önceki dönemde Avrupa Birliği üyesi olsaydık öteki ülkelerle birlikte, daha öbür bir ortam olurdu. Ama Avrupa Birliği üyesi olmadığınız vakit ekonomik ve öteki siyasal krizlere, güvenlik krizlerine daha fazla açık olduğunuz bir ortamda yaşadık biz 10-15 sene. Türkiye bölgesinde savaşlar gördü, kendi içinde darbe teşebbüsü dahil teşebbüsler gördü. Bütün bunlara karşı biz hem ekonomik krizlere karşı, hem siyasal krizlere karşı, hem güvenlik krizlerine karşı çok şükür muvaffakiyet gösterdik. Burada doğal güçlü siyasi liderliğin büyük rolü var. Artık Avrupa'dakiler kendileri büyük bir dayanışma platformu kurdukları için, ABD'nini sağladığı bir dünyada güçlü siyasal önderlerin olup olmaması kriz olmadığı vakit çok fazla değerli olmuyor. Lakin Türkiye üzere bir ülkede, yani kendi kendinize bölgede var olmak durumundaysanız, kendiniz kazanacaksanız, kendiniz meselelerinizi çözecekseniz, çok güçlü bir siyasi liderliğe ve istikrarlı bir rejime gereksiniminiz var. Münasebetiyle, 22 yıldır Cumhurbaşkanımızın büyük bir ferasetle yürüttüğü bu siyasi liderlik tahminen bizim en büyük kazanımımız olmuştur. Artık şöyle düşünün. Bütün altyapı sorunlarımızı hallettik, Avrupa Birliği fonlarından para almadan. G-20 üyesi olduk, petrolümüz, gazımız olmadan. Yani büsbütün kendi sanayimizle üreterek, ihraç ederek, ticaret yaparak bunların sahibi olduk. Kendi siyasal sistemimizi, bütünlüğümüzü, güvenliğimizi bir ortada tuttuk. Hiç kimse bizimle bir arada teröre karşı çaba etmeden, tam bilakis en güçlü ortak bildiğimiz ABD dahil biliyorsunuz PKK'yı destekliyor artık. Artık tahminen Sayın Trump o politikadan vazgeçecek. Lakin bütün bunların olduğu bir yerde bizim kendi kendine yeten bir siyaset izlememiz, bu kabiliyetlere sahip olmamız çok şükür, bu baş başa kaldığımız krizlerden ötürü oldu" dedi.

Sunucu el-Zafiri'nin bu açıklamadan Türkiye'nin Avrupa'ya daha az muhtaç olduğunu anladığını söz etmesi üzerine Fidan, "Yani yeterli işbirliğine, ikili işbirliğine gereksinimimiz var. Ancak biz muhtaçlık üzerinden tanımlamıyoruz açıkçası. Olsa düzgün olur fakat olmadığı vakit da dünyanın sonu değil" dedi.

"Netanyahu'nun savaşı yine başlatacağına ait bir tasa hakim"

İsrail'in Gazze'deki ateşkes muahedesinden çekilmesinin kelam konusu olup olmadığı istikametindeki soruya karşılığında mutabakatın devam etmesini umduğunu vurgulayan Fidan, "Biliyorsunuz bütün dünyanın gözü önünde bir soykırım cereyan etti. 60 bine yakın insan, çoğunluğu bayan ve çocuk, katledildiler. Bunun tekrar etmemesi lazım. Ancak maalesef şöyle bir tasa var. Rehinelerin tamamını alır almaz Netanyahu'nun tekrar savaşı başlatacağına ait bir kaygı epey hakim. Bu mevzunun doğal bölgede oluşturduğu tehdit, terör, büyük bir tesir oluşturmakta. Bunu bizim bir an evvel çözmemiz gerekiyor. Onun için memleketler arası toplumun, başta ABD, Avrupa olmak üzere Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu Daimi Üyeleri, Rusya, Çin olmak üzere, İsrail'e gereken baskıyı yapmaları lazım. İsrail'in izlediği soykırımcı siyaset bölgede büyük bir hasar açmakla kalmıyor, bölge halklarının psikolojisini travmatize etmekle kalmıyor, birebir vakitte memleketler arası sistemin zati kırılgan olan yapısını tamamıyla daha da kırılgan hale getirdi. Bu, bütün ülkelerin memleketler arası sisteme olan inancını inanılmaz derecede zayıflatıyor. Herkes daha fazla kendisini muhafaza gereksinimi hissettiği ve mümkün savaşların, çatışmaların önünü açan bir noktaya gerçek gidiyoruz. Bu, insanlık için güzel bir şey değil. Bunun durdurulması lazım" dedi.

Savaşın yine başlamasının uygun olmayacağını vurgulayan Fidan, "Burada natürel ki bilhassa başta Mısır, Ürdün, Körfez ülkeleri olmak üzere bir hal geliştirmeleri gerekiyor. Yani İsrail'e karşı bir hal geliştirmeleri gerekiyor. Bu tutumlar tolere edilebilir değil" halinde konuştu.

"Trump'ın Gazze planı akıl tutulması"

Türkiye'nin ABD Başkanı Trump'ın Gazze planına bakışına ait bir soru alan Fidan, "Kabul edilebilir bir teklif değil alışılmış ki. Çok fazla ciddiye almamak gerekiyor. Burada bizim halimiz net. Bu türlü bir teklifi kabul edemeyiz. Mısır'ın tutumu net. Ürdün'ün tutumu net. Körfez ülkelerinin tutumu net. Arap ülkelerinin, İslam dünyasının tutumu net. Dünyanın geneli, Avrupa Birliği. Yani bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir ABD, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı. Bu, akıl tutulması. Ancak bu şöyle bir tartışmayı başlattığı için, 'Peki, bunu kabul etmiyorsunuz, bunun mukabilinde ne olmalı?' sorusuna cevaben Arap kardeşlerimizin bir plan üzerinde çalıştığını biliyorum. Bunun da belirli etapları var. Gazze'nin yine inşası, idaresi, yönetimi ve güvenlik bahisleriyle ilgili bir plan üzerinde çalışıldığını biliyorum" dedi.

" Hamas, İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji"

Gelecekte Hamas'ın Gazze'deki rolünün ne olacağı istikametindeki bir soruya Fidan, "Şimdi Hamas, Filistin Devleti'nin altında bulunan öbür siyasi partiler üzere yasal bir siyasi parti. Bir direniş hareketi. İşgal olduğu için de silahlı uğraş içerisinde kendini bulmak zorunda kalan bir hareket. Artık Gazze'nin geleceğinde Filistin İdaresi gelir, birileri gelir orada bir idarede bulunabilirler. Fakat birçok gözlemcinin ve devlet adamının da söz ettiği üzere Hamas yalnızca bireylerden oluşan bir tertip değil. Hamas bir fikir, Hamas bir ideoloji. Hamas, İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji. Yani bugün Hamas masraf, işgale karşı öteki bir şey ortaya çıkar. İşgal devam ettiği sürece, bu aşağılanma, bu zulüm devam ettiği sürece Hamas'ı odak noktası olarak göstermek aslında sorunun kendisini saklamak. Sorunun kendisi, Filistin topraklarının işgal altında tutulması problemi. Filistinlilerin şayet devleti olur, 67 hudutları içerisinde yaşadıkları bir alan olur da 'Biz buna karşın İsrail'e saldıralım' derlerse, işte o vakit Filistinliler en büyük hatası işliyor demektir. Lakin kendileri işgal altındayken, her türlü temel haklarından yoksun bırakılmış iken bu beşerler ne yapacaklar? Münasebetiyle bugün Hamas masraf, yarın Hamas'tan daha fazla dirençli, daha fazla savaşacak öbür bir yapı gelir. Biz onun için baştan beri Türkiye olarak diyoruz: İsrail hem kendi güvenliğini hem bölgenin güvenliğini istiyorsa iki devletli tahlili kabul edecek. Bölge ülkeleri, Türkiye de dahil geleceğiz, biz de bu bahiste yardımcı olacağız. Şayet bir ülkeye, siz bir millete devletini veriyorsunuz, topraklarını veriyorsunuz, egemenliğini veriyorsunuz, ona karşın etrafa saldırganlık yapıyorsa, o vakit da biz daima bir arada bir ortaya gelir o saldırganlığı bastırırız. Lakin artık işgal altında olan, yıllardır aşağılanmış bir millet. Ölmek dışında öteki bir dermanı kalmayan millet ne yapsın?" formunda yanıt verdi.

Sudan'da iç savaşa ait değerlendirme

Sudan'ın istikrarı ile ilgili tasalar bulunduğunu ve Sudan'daki ana aktörlerden biri olan Türkiye'nin bu duruma yaklaşımının ne olduğu istikametindeki soru üzerine Fidan, "Sudan'da, maalesef, iç savaş bizim kanayan bir yaramız. Tekrar İslam dünyasında görmek istemediğimiz bir görünüm. Yani kardeşlerin birbirini öldürdüğü, siyasal istikrarsızlığın karar sürdüğü, milyonlarca insanın yerinden edildiği bir görüntüyü görüyoruz. Münasebetiyle, en başta söylediğim prensiplerden hareketle, biz kardeş ülkeler olarak bir ortaya gelip bunu durdurmamız lazım. Biz harekete geçmeden evvel Suudi Arabistan'ın ABD'yle bir arada başlattığı süreci yakından takip ettik. Daima dua ettik, katkı da verdik, inşallah bir an evvel iç savaşı durdursunlar diye. Ancak geldiğimiz noktada iç savaş öbür bir evrede devam ediyor. Bu bahiste yürüyen eforlar var, inşallah sonuca ulaşır. Biz de elimizden gelen uğraşı göstermeye çalışıyoruz. Bu, bizim görmek istemediğimiz bir görüntü. Şu anda milyonlarca insan yerinden edilmiş durumda. Bunlara insani yardım göndermeye çalışıyoruz. Buna da İslam dünyası çok yakından bakmak durumunda" dedi.

"Türkiye'nin dış siyasetinin yapan rolü çok önemli"

Sunucu el-Zafiri'nin Türkiye'nin geleceğinin Türkiye hudutları içinde kalmamak olduğu ve tarihi kimliğinin etkisiyle Türk dış siyasetinin her yerde çalışmak durumunda olduğu tarafındaki yorumunu kıymetlendiren Bakan Fidan, "Şu anda dünyada üçüncü büyük diplomatik misyonu olan bir Dışişleri Bakanlığımız var. Dış siyasetimizde tarihî olarak yakın olduğumuz bölgemizin ötesinde de muhakkak iş birliklerini, belirli fırsat alanlarında yakalamak, geliştirmek için ağır çalışıyoruz. Artık bilhassa Güney Amerika bizim için son yıllarda sahiden önemli bir iş birliği alanı. Afrika'nın tamamı, Asya-Pasifik ülkeleri, ASEAN ülkeleri. Tarihî olarak buralardaki birtakım ilgi alanlarımız azdı. Artık bunlar daha da yükselterek, daha fazla iş birliği yaptığımız, ticaret geliştirdiğimiz, kültürel etkileşimde bulunduğumuz yerler haline geliyorlar. İş adamlarımız buralarda da çalışıyorlar. Bu ülkelerle yürüttüğümüz dünya siyasetine ait önemli çalışmalarımız da oluyor. Bilhassa Filistin sorunu üzere problemlerde, Birleşmiş Milletler'in yine reforme edilmesi üzere gereken mevzularda bu ülkelerle olan iş birliğimiz sonuç veriyor. Ben aslında Türkiye'nin dış siyasetinin yapan rolünün nitekim çok değerli olduğunu düşünüyorum. Cumhurbaşkanımız olduğu sürece, bizler olduğumuz sürece nitekim bu siyasetin hem bölgemize hem dünyaya hayırlar getirdiğine daima inanmışımdır" dedi. - DOHA